GÜNEŞ ÇARPMASI ve SICAK BİTKİNLİĞİ

GÜNEŞ ÇARPMASI 

Uzun süre boyunca yüksek sıcaklıklara maruz kalmaktan, vücudun aşırı miktarda ısı üretmesinden ya da genellikle bu iki durumun birleşiminden doğan nedenlerle ortaya çıkar. Bundan dolayı vücudun ısı-düzenleyici sistemi görevini yapamaz hale gelir. 
Güneş çarpması genelde 40 derecenin üstündeki havalarda ortaya çıkar. Ama çocuklar, yaşlılar ve hastalar daha dayanıksız oldukları için 40 derecenin altındaki sıcaklıklar da, onlar için tehlike oluşturabilir.


Kan sıcaklık seviyesi normal aralığının üzerine çıktığında beyindeki bir kontrol merkezi (hipotalamus) dolaşım sistemine kan dolaşımını artırmak ve özellikle derideki kan damarlarını genişletmek için bir sinyal gönderir. Genişleyen kan damarlarından daha fazla kan akmasıyla kandaki fazla ısı daha soğuk olan dışarıya doğru atılır. Bu, kanı soğutmak için yeterli olmazsa ter bezleri buharlaştıkça deriyi soğutan ter üretmeye başlar. Fakat hava sıcaklığı çok yüksek olursa kanın deri yüzeyine yakın damarlarda dolaşımıyla yeterli soğuma sağlanamaz ve vücut sıcaklığı artar. Vücut, kaybettiğinden daha fazla ısı üretmeye başladığında merkezi vücut ısısı sıcak bitkinliğine ya da güneş çarpmasına neden olabilecek tehlikeli seviyelere çıkabilir.

GÜNEŞ ÇARPMASININ BELİRTİLERİ

• Sıcak ve kuru cilt
• Terleyememe
• Cilt önce kızarır daha sonra soluk ve morumsu bir renk alır
• Normalden daha hızlı bir soluk alıp verme
• Hızlı nabız atması
• Vücut sıcaklığının hızlı bir şekilde 40 derece ve üzerine çıkması
• Baş ağrısı
• Kas krampları
• Açılmış göz bebekleri
• Uyuklama ya da sersemlik hali
• Havale geçirme
• Bilinç kaybı

GÜNEŞ ÇARPMASI TEDAVİSİ

• Soğuk Duş Yaptırın
• Soğuk Odada Tutun
• Kan dolaşımını başa doğru yönlendirmek için ayaklarını yükseltin.
• Soğuk kanın beyne ve vücut merkezine dönmesini sağlamak için kol ve bacaklara masaj yapın.
• Hastanın bilinci yerindeyse yudum yudum su içirin
• Başa, kasıklara ve koltuk altına suğuk kompres uygulanmalıdır. (eğer ateş aşırı yüksekse ve düşürülemiyorsa bütün vücuda ıslak uygulanması çok yerinde olacaktır.)
• Vücudunu sıkan giysiler mutlaka gevşetilmelidir.

SICAK BİTKİNLİĞİ

Vücut normal sıcaklığını sürdüremez duruma geldiğinde de güneş çarpması tam olarak kendini gösterir. Sıcak bitkinliğiyle beraber sıcak çarpması belirtileri olarak kabul edilen kollarda veya bacaklarda ve bazen de karında ani ve ağrılı kas spazmları ortaya çıkar.

BELİRTİLERİ

• Halsizlik ve bitkinlik
• Gergin ya da ağrıyan kaslar
• Bulantı ve kusma
• Solgun ve soğuk cilt
• Zayıf ve hızlı nabız
• Şaşkınlık
• Sıcak çarpması
• Yavaş terleme
• Sersemlik ve denge bozukluğu
• Bayılma
• Koyu sarı ya da turuncu idrar
• İshal

TEDAVİSİ

• Hasta serin ve gölgelik bir ortama alınmalı. Giysileri çıkartılıp, sırt üstü yatırılarak bacakları yükseltilmeli.
• Eğer hastanın ateşi yüksekse, ılık suya batırılmış süngerle vücudu ıslatılmalı. Hasta ıslak çarşafa sarılmalı, vantilatörle soğutulmalı veya ambulansta klima ayarlanmanlı. Ancak ısıyı aniden düşürmeye gerek yoktur. Bu nedenle iki soğutma işlemi bir arada uygulanmamalı.
• Tuz içeren içeceklerle (ayran) eksilen su ve tuzu dengelenmeli. Hastanın bilinci gidip geliyor veya bulantı nedeniyle içemeyecek durumdaysa, damar yolu açarak, sıvı tedavisine başlanmalı.
• Bilinç düzeyinde değişiklik varsa, glukoz düzeyine bakılmalı. Bilinç kaybı veya kişide var olan kalp hastalığı gibi durumlarda hasta mutlaka hastaneye kaldırılmalı.

GÜNEŞ IŞINĞINA KARŞI KULLANILAN İLAÇLAR 

· Dihidroksiaseton

· Dioksibenzon

· Aminobenzoikasit

· Diolamin metoksisinnamat

· Ecamsule

· İscotrizinol