Dışarıdan etki eden bir travma sonucu vücutta doku bütünlüğünün bozulması, hasarlanma meydana gelmesi sonucu meydana gelen lezyona yara ismi verilir.
Fiziksel ve kimyasal nedenlerle deri, kas, kemik, damar, sinir vb. yapıların bütünlüğünün bozulması, tahrip olması, dokunun fizyolojik özelliklerinin geçici bir süreyle veya tamamen kaybolmasına yaralanma denir.
Yara bakımının amacı, kirli ve enfekte yaraları iyileşmeye hazırlamak için temizlemek ve normal iyileşme gerçekleşinceye kadar yaranın temiz kalmasını sağlamaktır. Yara bakımı ve pansumanın tipi; yaranın türü, genişliği ve özelliğine göre değişir.
Yaralar; görünümüne, oluş nedenine, patojen mikroorganizma ile kirlenme durumuna göre farklı biçimlerde sınıflandırılır.
YARA ÇEŞİTLERİ
A)Deri bütünlüğüne göre yaralar
1-Açık yaralar
2-Kapalı yaralar
B)Kirlenme durumuna göre yaralar
1-Temiz yaralar
2-Kontamine/temiz yaralar
3-Kontamine/kirli yaralar
4-Kirli yaralar
C)Oluş zamanına göre yaralar
1-Akut yaralar
2-Kronik yaralar
Deri bütünlüğünü bozan yaralar da kendi içinde sınıflandırılmaktadır.
- Sıyrık yara
- Kesik yara
- Ezik yara
- Delici yara
- Parçalı yara
- Enfekte yara
YARA BAKIMI VE ÖNEMİ
Yaranın farklı etkenlerle oluşması, cildin ya da mukozanın bu etkene olan cevabını da değiştirmektedir. Bu nedenle, yara tedavisi, yarayı oluşturan etkenlerin özelliklerine ve vücudun verdiği tepkilere göre değişir. Yara iyileşmesi, yaranın oluştuğu andan itibaren başlar ve günlerce, haftalarca hatta aylarca sürebilir.
Yara bakımı; yaranın enfeksiyon etkenleri, travma, risk olasılığı yüksek durumlar ile ilişkisinin kesilmesi ve yarada tekrar cerrahi girişim gerektirecek koşulların oluşturulmaması ile sağlanır.
İnflamasyon döneminde kanama kontrolü, hipovolemi kontrolü ve pansuman yapılır. Bu dönemde oksijen basıncının optimum düzeyde tutulması, karın içi basıncın kontrol altında tutulması sağlanır.
Prolifasyon döneminde yara enfeksiyon ve açılma yönünden takip edilir.
Maturasyon döneminde ise insizyonel herni, sinüs, fistül gibi sorunlara ilişkin belirti ve bulgular izlenir.
PANSUMAN UYGULAMASI
- Pansumana başlamadan önce hastaya yarası ile ilgili gerekli açıklamalar yapılır.
- Eller temizlenmeli
- Hasta rahat ve pansumana uygun pozisyona getirilir.
- Pansuman yapılacak bölgedeki çamaşırlar ,bölge üzerinden uzaklaştırılmalıdır.
- Pansumanı yerinde tutan flaster ,deri tahrişini en aza indirebilmek için serum fizyolojik ile nemlendirilir.
- Yara üzerindeki kaplama pens yardımıyla kaldırılır.,
- Yaranın çevresi antiseptik solüsyonla merkezden çevreye doğru dairevi olarak silinir ve silinen bölgeye bir daha geri dönülmez.
- Yara üzerinde ölü doku varsa steril pens veya makasla temizlenmelidir.
- Yara tekrar antiseptik solüsyonla temizlenir .
- Temizlenen bölge kuru steril pansumanlarla, steril pens kullanılarak kapatılmalıdır.
- Pansuman yeri sabit bir şekilde flasterlenmelidir.
PANSUMANIN ÇEŞİTLERİ
A — Yapılan pansumanın görevine göre üç çeşit pansuman vardır.
1 — Koruyucu Pansuman Yarayı dış ortamdan korumak için yapılır. Genellikle yarada akıntı veya kanama yoktur. Dışardan yara içine mikropların girmesi önlenir.
2 — Emici Pansuman Yaradan gelen akıntının emilmesini sağlayan pansumandır.
3 — Basınçlı Pansuman Yaradan gelen kanamayı durdurmak, yarada ve etrafındaki şişliği azaltmak, yara tabakalarının birbiri üzerine iyice oturmasını sağlayarak daha çabuk iyi olmasını sağlamak amacı ile uygulanan pansumandır.
B — Pansumandaki nemlilik derecesine göre iki çeşit pansuman vardır ;
1 — Kuru Pansuman Pansuman materyali yara üzerine kuru olarak uygulanır. Çoğu kez koruyucu pansuman olarak kullanılır.
2 — Yaş Pansuman Bu özellikle iltahaplı yaralarda çok etkilidir. Yara üzerine örtülmezse, açıkta kalırsa, üzerinde kuru bir yara kabuğu olur. Yara yüzeyi kuruyunca burada bulunan ince kan damarları da zarar görür. Yaş pansuman ile yaradan akıntının emil- , mesi daha kolay olur. Ayrıca yaş pansuman yara üzerinde kabuk olmasını önleyerek nemli ortamda yara kenarlarındaki ve yara üzerindeki hücrelerin çoğalarak çabuk yara yüzeyini örtmesini sağlar.
C— Yara Yüzeyinin Pansuman İle Örtülüp örtülmediğine göre iki çeşit Pansuman vardır :
1 — Açık Pansuman : Burada yara yüzeyi açıkta bırakılır. Pansuman örtülmez. Bu yöntemle yara üzerinde yara kabuğu olur. Yaranın iyileşmesi yaranın pansumanla örtülmesine göre yavaş olur.
2 — Kapalı Pansuman : Burada yara b’.r pansumanla örtülür.
D— Pansuman malzemeleri yapıldığı maddeye göre beş gruba ayrılır ;
1 — Doğal pansuman malzemeleri : Bunlar tabiatta bulunan bitkisel ve hayvansal kaynaklı maddelerden yapılır. Pamuk, kağıt, gaz-lıbez, yün, sünger bu gruptadır.
2 — Sentetik, Pansuman malzemeleri : Çoğunluğunu plastik özellik taşıyan maddeler oluşturur. Poliester, akril, naylon bu gruptandır.
3 — Biyolojik Pansuman malzemeleri : Bunlar insan ve hayvan vücudundan elde edilir. Domuz derisi vs.
4 — Metal Özelliği olan pansuman mialzemeleri : İnce yaprak halinde olan gümüş, altın, aiiminyum yaprağı gibi.
5 — Karışık Pansuman Malzemeleri Yukarıdaki gruptaki malzemelerden bir ya da birkaçı birlikte bulunarak hazırlanır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder